Przełęcz Salmopolska

---

Położenie

Przełęcz znajduje się pomiędzy dwoma znanymi szczytami: Malinową, która wznosi się na wysokość 1115 m i zlokalizowana jest we wschodniej części, oraz Białym Krzyżem, który znajduje się na północnym zachodzie i osiąga wysokość 940 m. Ta lokalizacja stanowi formalne połączenie doliny Żylicy w Szczyrku z doliną Leśnicy w Brennej. Specyficzna konfiguracja grzbietów otaczających przełęcz umożliwia również wygodne połączenie Szczyrku z Wisłą poprzez dolinę Malinki.

W niedalekim sąsiedztwie przełęczy umiejscowiona jest Jaskinia Salmopolska, która charakteryzuje się korytarzami o długości przekraczającej 100 metrów. Niestety, ze względu na zawaliskowy charakter tych korytarzy, nie jest ona obecnie dostępna do zwiedzania, a jako pomnik przyrody nieożywionej podlega szczególnej ochronie prawnej.

Na przełęczy spotykają się trzy miejscowości: Wisła oraz Brenna, które znajdują się w powiecie cieszyńskim, a także Szczyrk, wchodzący w skład powiatu bielskiego. Przełęcz Salmopolska odgrywa istotną rolę topograficzną, ponieważ na tym terenie krzyżują się trzy pasma górskie: Pasmo Baraniej Góry i Skrzycznego, Pasmo Równicy oraz Beskid Węgierski.

Nazwa

Nazwa Biały Krzyż ma swoje źródło w białym drewnianym krzyżu, który stoi tuż nad drogą, w samym sercu przełęczy. Istnieje powszechne przekonanie, które łączy tę nazwę z miejscem położonym w pobliżu krzyża, choć niejednokrotnie jest ona mylnie stosowana w odniesieniu do samej przełęczy. W mowie potocznej wiele osób używa skrótu „Salmopol” dla określenia przełęczy, ale w rzeczywistości ta nazwa Salmopol odnosi się do osady, która znajduje się poniżej przełęczy, w dolinie Żylicy. Dawniej była to osobna miejscowość, a dzisiaj należy do Szczyrku.

Osobny artykuł: Salmopol.

Historia

Wzdłuż przełęczy przebiegała niegdyś granica historyczna między księstwem cieszyńskim a oświęcimskim, a od XVI wieku rozdzielała te tereny z Królestwem Polskim. Osada Salmopol została założona przez ewangelików, którzy uciekli z Śląska Cieszyńskiego przed prześladowaniami religijnymi, przekraczając formalnie granicę.

W 1771 roku, przez Przełęcz Salmopolską, na Śląsk Cieszyński wycofywali się konfederaci barscy z litewskiej dywizji Szyca, będąc ściganymi przez rosyjskie siły po klęsce w bitwie w Szczyrku.

W 1932 roku Rudolf Antoni wzniósł na tym terenie drewniane, piętrowe schronisko turystyczne noszące nazwę „Biały Krzyż”, nazywane również „Gospodą Antoniego” od nazwiska jego założyciela. W listopadzie tego samego roku, obiekt został przekształcony w stację turystyczną oddziału bielskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Niestety, 15 lutego 1945 roku schronisko spłonęło. Obecnie w tym miejscu znajduje się zajazd „Biały Krzyż”, drewniany bar, parking oraz przystanek autobusowy.

W latach 1965–1968 zrealizowano budowę drogi, która łączy bezpośrednio Szczyrk z Wisłą, oferując atrakcyjne widoki. Szosa wznosi się z Szczyrku przez Salmopol, prowadząc przez przełęcz na stronę doliny Brennicy. Droga ta, o długości 13 km, została oddana do użytku 22 lipca 1968 roku, kosztując 30 milionów ówczesnych złotych. Dziś jest to fragment drogi wojewódzkiej 942 Bielsko-Biała – Wisła, czyniąc Przełęcz Salmopolską najwyższą dostępną komunikacyjnie przełęczą w Beskidzie Śląskim, a także drugą w polskich Beskidach, tuż po Przełęczy Lipnickiej (Krowiarki) u stóp Babiej Góry.

Dzięki tej komunikacji, turyści mogą wygodnie dotrzeć do przełęczy publicznymi środkami transportu. Od strony Szczyrku kursują busy prywatnych przewoźników oraz PKS z Bielska-Białej (poza sezonem zimowym), a od strony Wisły autobusy z Cieszyna (całorocznie).

Przełęcz Salmopolska stanowi kluczowy punkt dla turystów, gdzie krzyżują się szlaki turystyczne, a także znajduje się baza noclegowa oraz restauracja wraz z parkingiem. W przypadku dużego obciążenia parkingów, istnieją dodatkowe miejsca postojowe w okolicznych rejonach przy drogach prowadzących na przełęcz. Dla miłośników sportów zimowych dostępny jest również wyciąg narciarski.

Warto zwrócić uwagę na urokliwe miejsce, jakim jest dolina Malinki, które można odkrywać podczas wędrówek turystycznych w tej okolicy.

Szlaki turystyczne

Dbając o aktywność i kontakt z naturą, warto zwrócić uwagę na wiele szlaków turystycznych, które mogą być doskonałym wyborem na weekendowy wypoczynek. Oto szczegółowe informacje dotyczące dostępnych tras w okolicach Przełęczy Salmopolskiej.

Pierwszym celem, który warto rozważyć, jest wycieczka na Kotarz. Czas przejścia w jedną stronę wynosi około 2 godziny, natomiast na powrocie powinniśmy zarezerwować dwie i pół godziny.

Inna propozycja to trasa do Brennej przez Stary Groń, która zajmuje około 2 godziny i 30 minut, a na powrocie będzie nam potrzebne około 2 godziny. Dla tych, którzy preferują dłuższe wędrówki, istnieje ścieżka biegnąca szlakiem czerwonym na Kotarz, a następnie niebieskim, która wymaga 2 godzin w jedną stronę, natomiast powrót zajmie około 2 godzin i 30 minut.

Kolejną interesującą wycieczką jest wspinaczka na przełęcz Karkoszczonka. Czas, który powinniśmy zaplanować na dotarcie na miejsce, to 2 godziny i 30 minut, a powrót również zajmie nam 2 godziny i 30 minut.

Nie można zapomnieć o wędrówce na Malinowską Skałę. Dotarcie do celu trwa 1 godzinę i 30 minut, a powrót to dodatkowe 1 godzina.

Można również rozważyć trasę do Szczyrku Górnego, klasyczny szlak, który zajmuje 1 godzinę, a powrót nieco dłużej, bo 1 godzinę i 15 minut. A jeżeli szukasz nieco więcej wyzwań, wyprawa do Wisły przez Trzy Kopce Wiślańskie to świetna opcja, która potrwa 2 godziny i 30 minut w jedną stronę oraz 3 godziny w drodze powrotnej.

Ciekawym celem jest też Barania Góra, na którą można dotrzeć przez Malinowską Skałę. Czas wędrówki wyniesie 4 godziny i 30 minut, a powrót zajmie 4 godziny.

Dla zwolenników krótszych spacerów, wycieczka na Kotarz zajmuje tylko 1 godzinę i 30 minut, a powrót to oraz 1 godzina.

Warto również spróbować trasy na Skrzyczne, prowadzącej przez Malinowską Skałę. Ta wycieczka zajmie 3 godziny w jedną stronę, natomiast powrót powinien zająć około 2 godzin i 15 minut.

Jak widać, możliwości są ogromne, a każda z tras dostarcza niezapomnianych wrażeń i pięknych widoków. Planując swój czas w tym atrakcyjnym regionie, z pewnością nie będziecie się nudzić.

---

Oceń: Przełęcz Salmopolska

---