Zdzisław Jan Ryn

---

Życiorys

W 1957 roku Zdzisław Jan Ryn zakończył naukę w Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Asnyka w Bielsku-Białej, a już w 1963 roku uzyskał dyplom na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej im. Mikołaja Kopernika w Krakowie. Swoje wyspecjalizowane studia z zakresu psychiatrii zakończył w 1967 i 1969 roku, uzyskując odpowiednio I oraz II stopień specjalizacji. W 1971 roku obronił pracę doktorską, której temat brzmiał: Zaburzenia psychiczne u alpinistów w warunkach stresu wysokogórskiego, pod opieką promotora Antoniego Kępińskiego. W 1979 roku Ryn uzyskał habilitację na podstawie pracy Układ nerwowy a wysokość. Zespół astenii wysokogórskiej. Uroczystość przyznania mu tytułu naukowego profesora miała miejsce 20 października 1994 roku.

W okresie od 1961 do 1965 roku pracował w Szpitalu Miejskim Nr 1 w Bielsku-Białej, a później, bo w latach 1965-1967 oraz 1972-1973, związany był z Akademią Medyczną w Krakowie, w tym z Państwowym Szpitalem Klinicznym. Dodatkowo, w latach 1970-1971, był zatrudniony w Miejskim Ośrodku Matki i Dziecka w Krakowie. W 1971 roku rozpoczął pracę jako asystent, a następnie awansował na starszego asystenta w Katedrze Psychiatrii AM. Kontynuował karierę akademicką, pełniąc funkcję adiunkta od 1975 do 1979 roku oraz adiunkta habilitowanego w latach 1979-1983. W 1983 roku został docentem.

W latach 1981-1984 piastował urząd prodziekana Wydziału Lekarskiego, a następnie był członkiem Kolegium Dziekańskiego tegoż wydziału w latach 1984-1988. Od 1984 do 2009 roku pełnił funkcję kierownika Zakładu Patologii Społecznej w Katedrze Psychiatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zasiadał również na stanowisku kierownika Zakładu Psychologii Klinicznej w Instytucie Psychologii UJ. Ryn pełnił także obowiązki specjalisty wojewódzkiego w zakresie psychiatrii w Tarnowie w latach 1976-1981. Od 1996 roku pracował w Zakładzie Rehabilitacji w Neurologii i Psychiatrii Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie.

Na początku lat dziewięćdziesiątych Zdzisław Jan Ryn rozpoczął swoją karierę w dyplomacji. W latach 1991-1996 był ambasadorem nadzwyczajnym i pełnomocnym Rzeczypospolitej Polskiej w Chile, równocześnie akredytowanym w Boliwii. W okresie 1997-2000 pełnił en funkcję konsula honorowego Republiki Chile w Krakowie. Po kilku latach, w latach 2007-2008, został ambasadorem RP w Argentynie, gdzie pełnił również obowiązki na rzecz Paragwaju.

Ryn wyszkolił i był promotorem kilkudziesięciu prac magisterskich, a także trzech prac doktorskich. Jest autorem ponad 450 publikacji naukowych, które były przeważnie publikowane w czasopismach międzynarodowych. Jego prace koncentrują się głównie na psychiatrii klinicznej, sądowej i społecznej, jak i na patologii związanej z obozami koncentracyjnymi, medycyną górską, psychologią alpinizmu oraz antropologią i medycyną Indian Ameryki Południowej, a także na problematyce etyki medycznej oraz cierpienia. Ryn ma na swoim koncie także kilkaset publikacji popularnonaukowych oraz reportaży i esejów dotyczących tematów górskich, psychologicznych, biograficznych i historycznych. Ponadto, współpracował jako autor lub konsultant przy kilku filmach popularnonaukowych i uczestniczył w wielu audycjach radiowych i telewizyjnych.

Odznaczenia i wyróżnienia

W ciągu swojej kariery Zdzisław Jan Ryn zdobył liczne odznaczenia oraz wyróżnienia, które świadczą o jego osiągnięciach i uznaniu w różnych dziedzinach. Wśród nich znajduje się Krzyż Wielki Orderu Zasługi Chile, przyznany w 1996 roku, co podkreśla jego znaczenie na arenie międzynarodowej.

W 1999 roku otrzymał również odznaczenie Bene Meritus przyznawane przez Polskie Towarzystwo Lekarskie, a rok później został uhonorowany Medalem Medicina Cracoviensis. Jego działalność oraz wkład w rozwój medycyny docenione zostały także w 2004 roku, kiedy to otrzymał Medal Cruz del III Milenio w Chile.

Jego wszechstronność i znaczenie w świecie nauki zostały dodatkowo uwieńczone przyznaniem mu tytułu Doktora honoris causa Universidad Cientifica del Sur w Limie w Peru.

Ryn jest także obywatelem honorowym miast: La Serena, nadanego w 1996 roku, oraz Coquimbo, przyznanego w 2004 roku, a także siedmiu miast w Argentynie, gdzie wyróżnienie miało miejsce w latach 2007–2008.

Jego znaczące osiągnięcia w dziedzinie podróży i eksploracji zostały dostrzeżone w 2001 roku, kiedy to wspólnie z Wojciechem Wiltosem oraz Władysławem Vermessym odebrał nagrodę „Kolosa 2000” w kategorii „podróże” za wyprawę „Atacama 2000” w rejon Gór Domeyki w północnym Chile.

W 2018 roku Zdzisław Jan Ryn otrzymał Odznakę Honorową „Bene Merito”, co stanowi kolejne potwierdzenie jego wkładu w rozwój kraju oraz społeczności.

Wybrane publikacje – książki

Oto lista wybranych publikacji książkowych autorstwa Zdzisława Jana Ryna, które są dowodem jego bogatej działalności naukowej oraz literackiej. Publikacje te obejmują różnorodne tematy, od medycyny po psychologię, a także zjawiska kulturowe.

• Medycyna i alpinizm (1973),
• Psychiatria i psychologia sądowa. Bibliografia polska 1945-1975 (1980, współautor),
• Los Andes y la Medicina (Bolivia, 1981),
• Antoni Kępiński – Cirujano de Almas (Mexico, 1988),
• Cierpienie ma tysiąc twarzy. Jan Paweł II i chorzy (1989),
• Skoczkowie narciarscy. Studium psychologiczne (1990, wsp.),
• Antoni Kępiński. Autoportret człowieka (1992–2015, dziesięć wydań),
• El dolor tiene mil rostros. Juan Pablo II y los enfermos (Chile, 1993, 1994, 1995),
• Ignacio Domeyko. Ciudadano de dos patrias (Chile, 1994),
• Gabriela Mistral peregrina a Polonia (Chile, 1996),
• Antoni Kępiński. Samarytanin naszych czasów (1997, red.),
• Materiały z polsko-niemieckiego Sympozjum “Etyka w medycynie” (1998 Część I, red.),
• Materiały z polsko-niemieckiego Sympozjum “Etyka w medycynie” (2000, Część II, red.),
• Ethics in Medicine, A.J. Schauer, HL. Schreiber, Z.Ryn., J.Andres [Hg.] (Gettingen, 2001, red.),
• Elementarz Antoniego Kępińskiego dla zdrowego i chorego (2002, red.),
• Ignacy Domeyko-Obywatel świata. Ignacio Domeyko-Ciudadano del Mundo (2002),
• Medycyna tradycyjna w Ameryce. Medicina tradicional de las Américas (2002, red. i autor),
• Psychiatria obozów koncentracyjnych i prześladowań politycznych. Bibliografia Katedry Psychiatrii CM UJ (2003),
• Antoni Kępiński: Psychiatria humanistyczna (2003, red.),
• Rok Ignacego Domeyki 2002. Pod auspicjami UNESCO (2003),
• Dekalog Antoniego Kępińskiego (2004, red.),
• Antoni Kępiński. Refleksje oświęcimskie (2005, red.),
• Auschwitz Survivors. Clinical-Psychiatric Studies (2005, 2013, red. i wsp.),
• Ignacy Domeyko. Kalendarium życia (2006),
• Medycyna indiańska (2007),
• Rytm śmierci (2008, współautor S. Kłodziński),
• Ignacy Domeyko. Bibliografia (2008),
• The Caves of Easter Island. Underground World of Rapa Nui (2009, red. i autor),
• Easter Island. Rapa Nui. Polish Speleological Exploration (2012),
• Wyspa Wielkanocna. Eskulap na Rapa Nui (2013),
• En la frontera entre la vida y la muerte (Mexico, 2013; współautor S. Kłodziński),
• Ignacio Domeyko. La Vida y La Obra (Kraków 2014),
• Zdzisław Jan Ryn. Lekarz. Podróżnik. Dyplomata (2015),
• Góry. Medycyna. Antropologia (2016),
• Witold H. Paryski. Mountain Climbing in Latin America (2016, red.),
• Witold H. Paryski. Góry Ameryki Łacińskiej (2016, red.),
• Ignacio Domeyko. La vida y la obra (Santiago 2016),
• Rhythm of Death. The Experience of Survivors of Nazi German Concentration Camps (2018).

Wszystkie te dzieła świadczą o głębokim zaangażowaniu autora w obszarze medycyny oraz psychologii, a także o jego szerokich zainteresowaniach geograficznych i kulturowych.

---

Oceń: Zdzisław Jan Ryn

---